About

Pages

Wednesday, February 12, 2014

Vanboruak leh leilungvum

Kin kristian pawl sang dan ah kin leivumpui heh kum 6 000 dung upa i hang tiin um tlang de i sing. He heh baibol ai Adam leh Evi san siar dan Genesis in sik fang hmu thil i sing.



Hlanlai mifim pawl in: Minungte kin fim cekco ai mifim (scientist) pawl in baibol hmang lovin in leivum heh kum ziangzah upa hang i ni tiin ttuat tteitto de ai a hmusuak hnak tu kin leilungvumpui heh baibol sung ai tah hnakin kum tam ngai upa sawn zo i tiheh hmusuak tlang i. Hlan lai mifim Charles Darwins fapa George Darwin in he kin leivumpui heh kum million 53 lai upa zo i tin ti aung i. Ciahnua Newton leh Lord Kelvin tein kum million 20-400 karlak dung upa hang ti ve lala i. Inapuikhaw kin leivumpui tu cia tah hnakin kum tam ngai upa sawn tho tho i lai.
kum 1956 fang Clair Cameron Patterson in leivumpui tu kum billion 4,55 i hang ti aung i, ciamitu tunsan ai mifim pawl ttuat dan thawn khai bang dun thah ngai i. Ciahnua fang mifim pawl in leivumpui leh vanboruak (universe) hnak tehkhin lala ai vanboruak tu leivumpui tahhnak in kum ziangmawzat tar sawn i tih hmu suak leh thio i.

Tunali mifim pawl in: European Space Agency pawl in planck satellite hnak lo hlat aung ai, ciami hnak astronomer pawl in vanboruak pui khiah a kum tam ngai sung a zingzoi hnua fang vanboruak heh kum billion 13,81 upa i hang tih hmusuak i. A hlan ah tu kum billion 13,78 dung i tin um aung i.
Ciaman kin baibol ai lei leh van ziang hmuah hmuah ni 6 ah bawn ben sio ti hnak tu genesis in a tiang tiang kin rel lo, genesis in thil tam ngai thup bial i ti thil i sing. Tehkhinhnak in Noah lawng a pil lai khai ni 40 leh zan 40 ruah si man leilungvumpui tiin cim sio tihnak khai heh tunsan mifim pawl in a ttuat leh sal fang van ai meiro hmuah hmuah ruah ah cang in tipuithuanthum ti pawl tilian dek in khai leilungvumpui khawmual pui ti in a khuk thil thei sio tuh hnakin tu leipua sung ai ti pawl suak kul i tiin ti tlang i. (Leipuasung ah ti um bial i, cia mi tu leipua ai ti um hnak hmuah hmuah hnak tahin tam in) Ciaman genesis heh thil thup um bial i. (Noah 2014 film sik tu leh)
Kin leivumpui (earth) tu a um hnak heh atunbai deuh ze man ziangkawm in pan ziangkawm ah ben ti heh a ciah ciah in ttuat thil lo i sing. Inapui vanboruak (universe or space) tu a um hnua rei ze zo hang le a ciah ciah in mifim pawl in ttuat thil lo i. Big Bang puak (explosion) hnak man vanboruak (universe or space) arsi le van ai thil umhnak hmuah hmuah cen kin solar system heang pawl heh Big Bang in kawi hnak i. Big Bang a puak hnua kum billion tam ngai liam hnua fang tunai kin solar system heh um pan hnak lai i, ciaman mifim pawl in kin leilungvum pui heh amahte ca nio in ttuat thil i.

Solar system le vanboruak: Tunah tu vanboruak heh theory zawng in ttuat le sing khaw a liam cia kum 13 812 021 864, cen April 18 zan nazi 8:47:03 (kin ram nazi can in) ah vanboruak heh um pan hnak i tin ttuat tlang i mifim pawl in.

Solar system tu kum billion 4,6 dung upa i ai ciatah kin leilungvumpui khai lo tel ve i. Kin leilungvumpui tu van lam in sik le sing khaw mawi ngai cuang ce a rang color leh a pawl color in hmu de i sing, a rang tu meiro a pawl ti tipuithuanthum i. Kin umhmun leivumpui leh ni heh kilometer million 150 lai hla dun i le leivumpui heh a um hmun a fuh ngai i yiangman ti fang he hnakin hla deuh selai dap ze tuh, cen hetah in nawng khai selai sa ze tuh man in i. Aican kul hnak - ni leh leivumpui hla dun ngai napui nitleu tu leivumpui ah speed 186, 000 miles (300.000 meter) per second cak in kap ben i, cen leivumpui in nitleu a hmu thil tuh hnak ah minit 8 lek iang kul i. Kin leilungpui in ni heh nisiarin hel mual mo ai ni heh ni 365 fang hel suak de i..

Thil dang ling lo pawl hrang
  1. Hlapui 81 fang leivumpui thawn a rit lam bang dun tuh i.
  2. Hlapui tu leivumpui thawn kum siar cm 3 dung hla ah thawn cekco i.
  3. Vanboruak ah galaxy heh siar cawk lo a lawi in lawi lio in um bial i.
  4. Tipuithuanthum hnia ai mitawng hrekkhat (volcanoes) pawl tu Mount Everest hnak in sang sawn i.
  5. Galaxy ti hnak hmin tu Greek in kawi hnak i, 'gala' a umziatu kawlpawhnawiti (milk).
  6. Leilungvum ai siatnawi, thingkung, lungto, thinghnah, minung leh ramsa leilungvum ai thil um hnak hmuah hmuah tahhnak in van ai arsi a let siar cawk lo in tam sawn ilai.

0 comments:

Post a Comment

 
Design by Free WordPress Themes | Bloggerized by Lasantha - Premium Blogger Themes | cheap international calls